راستش این روزها به هر طرف که سرتان را بچرخانید اخبارِ بدِ بدقواره از جلوی چشم و گوشتان دور نمی‌شود؛ از آتش جنگ در منطقه بگیرید، تا آتش گرفتن جنگل‌های استرالیا و سوختن نیم میلیارد موجود زنده!قصد من از نوشتن این است که بگویم شاید نتوانیم آتش جنگ اولی را کاری کنیم (یعنی در حوزه اختیارات ما نباشد)؛ اما حداقل می‌توانیم کاری کنیم تا آتش دومی به این زودی‌ها دامن کل سیاره‌مان را نگیرد!
من می‌خواهم امروز درباره «مصرف‌گرایی» با شما صحبت کنم و بگویم، این کلمه‌ای که شاید در کل زندگی‌مان 2 دقیقه هم به آن فکر نکرده‌ایم، چطور ممکن است کرۀ زمین را نابود کند و چطور می‌شود جلوی آن را گرفت.
اصلاً مصرف‌گرایی یعنی چه؟
وقتی میزان مصرف کالا، بیش از حد نیاز و به شکل افراطی افزایش پیدا کند، مصرف‌گرایی اتفاق می‌افتد.
اجازه بدهید یک مثال بزنم تا یاد خودمان بیافتیم و معنی مصرف‌گرایی را با گوشت و خون درک کنیم.
فرض کنید دارید اینستاگرام را بالا پایین می‌کنید که یک دست قاشق و چنگال صورتی خال خالی چشمتان را می‌گیرد. شما در خانه یک دست قاشق و چنگال دارید که حداقل تا 10 سال جوابگوی نیازتان است؛ اما با خودتان می‌گویید که اگر این قاشق و چنگال را بخرم حتماً عکس‌های قشنگی می‌گیرم و پست می‌کنم توی اینستاگرام.
بالاخره ... تسلیم هواهای نفسانی خود می‌شوید و قاشق و چنگال را می‌خرید. این روند همینطور در زندگی شما و بقیه آدم‌ها تکرار می‌شود، تا اینکه یک جامعۀ مصرف‌گرا می‌سازیم! جامعه‌ای که احساس نیاز کاذب می‌کند و به شدت عاشق خریدن و کالاهایی است که نیاز خاصی به آن‌ها ندارد.
صحبت از اینستاگرام شد، بد نیست که بدانید رسانه (حالا چه اینستاگرام و چه همین ماهواره و تلویزیون خودمان) تاثیر خیلی زیادی بر ایجاد نیاز کاذب در آدم‌ها و رشد فرهنگ مصرف‌گرایی دارد. کافی‌ست فقط نگاهی به صفحاتی که دنبال می‌کنید بیاندازید و ببینید که تا الان چندین بار برای خرید لوازم غیرضروری وسوسه شده‌اید!
اما فقط رسانه نیست که از ما موجودی مصرف‌گرا می‌سازد. دو سوی دیگر این داستان، خود ما هستیم و تولیدکنندگان کالاها.
برخی تولیدکنندگان کالا برای اینکه شما را به خرید بیشتر و بیشتر عادت دهند، جنس‌های بی‌کیفیتی را روانه بازار می‌کنند که ظاهر قشنگی دارند. اینجور کالاها زود خراب می‌شوند و شما مجبورید که برای خریدن کالا یا کالاهای جدیدتر مدام پول خرج کنید! (یاد جنس‌های چینی افتادید؟)
در واقع این نظام سرمایه‌داری، یکجورهایی ما را معتاد به خرید می‌کند! حالا چه از طریق تولید کالای بی‌کیفیت و چه از طریق مد و تبلیغات نفسگیر!
و اما خود ما ... ما که تکلیفمان مشخص است؛ گاهی فقط به دلیل اینکه دوست داریم بهترین باشیم، گاهی هم فقط به این دلیل که دوست داریم از قافله عقب نمانیم، دارایی‌مان را می‌ریزیم پای خرید وسایلی که بودن و نبودنشان تفاوتی در زندگی‌مان ایجاد نمی‌کند.
بیشتر ما دوست داریم تقصیرها را گردن دولت و تولیدکننده بیاندازیم و مدام آن‌ها را سرزنش کنیم؛ غافل از اینکه نقش اصلی در این داستان متعلق به خودمان است!
به گفتۀ Ivanova: «رفتار مصرف‌کنندگان خانگی 60 تا 80 درصد روی سیاره زمین تاثیر می‌گذارد. در صورتی که ما عادت‌های مصرف خود را تغییر دهیم، تاثیر مثبت آن را به‌خوبی در محیط زیست خواهیم دید.»
مصرف‌گرایی ما، چه تاثیری روی محیط زیست دارد؟
تاثیرات مصرف‌گرایی روی کرۀ زمین، ویرانگر و زیاد است؛ اما به‌طور کلی می‌توان از 3 زاویه به آن نگاه کرد.
1- تمام شدن منابع طبیعی
ما با سرعت زیادی در حال مصرف منابع طبیعی زمین هستیم. این سرعت آنقدر زیاد است که زمین به نفس‌نفس زدن افتاده و نمی‌تواند همگام با مصرف ما، منابع را بازسازی کند.
2- آلودگی هوا و گرم شدن کرۀ زمین
وقتی که تقاضا برای خرید کالایی افزایش پیدا می‌کند، بالتبع نیاز به تولید بیشتر آن هم افزایش پیدا می‌کند. این تولید بیش از حد، منجر به علم شدن کارخانه‌های بیشتر، مصرف سوخت بیشتر، مصرف منابع و ذخایر طبیعی بیشتر، تولید گازهای گلخانه‌ای بیشتر و در نهایت آلودگی محیط زیست می‌شود!
یکی از دلایل آتش‌سوزی در جنگل‌های استرالیا، همین گرم شدن کرۀ زمین است.
3- افزایش غیرقابل باور زباله
تولید و مصرف بیش از حد، هر دو، زباله‌های بیش از حدی هم تولید می‌کنند. زباله‌هایی که خیلی از آن‌ها غیرقابل بازیافت هستند، یا بازیافتشان حداقل صدها سال طول می‌کشد!
به گفتۀ دانشمندان، هر سال بیش از 12 میلیون تن پلاستیک، فقط وارد اقیانوس‌ها می‌شود.
مثلاً شاید ندانید که کاغذ یادداشت‌های رنگی (استیکی نوت)، دستمال کاغذی، جعبه‌های پیتزا و ظروف سفالی، جزو زباله‌های بازیافت‌ناپذیر هستند!
خب، در قسمت بعدی می‌خواهم درباره روش‌های ترک عادت مصرف‌گرایی با شما صحبت کنم. اگر حتی کمی هم که شده محیط زیست برایتان دغدغه است، این بخش را بخوانید و با دوستانتان به‌اشتراک بگذارید.
چطور عادتِ زشت مصرف‌گرا بودن را ترک کنیم؟
تا یادم نرفته بگویم، این عادت، غیر از تاثیری که روی محیط زیست می‌گذارد، دشمن جیب شما نیز هست. به عبارت دیگر، با ترک مصرف گرایی هم به محیط زیست لطف کرده‌اید، هم به درآمد خودتان.
در این قسمت 6 راهکار مقابله با مصرف‌گرایی را مرور می‌کنیم.
1- مصرف گوشت قرمز را متوقف کنید (یا کاهش دهید)
به گفتۀ Time For Change:
هر گاو، در طول یک سال، 70 الی 120 کیلوگرم گاز متان آزاد می‌کند.
متان یکی از گازهای گلخانه‌ای است.
تاثیری که متان روی آب‌وهوا دارد، 23 برابر بیشتر از کربن‌دی‌اکسید است.
این یعنی اگر هر گاو در سال 100 کیلو متان هم آزاد کند، برابر یا 2300 کیلوگرم کربن دی‌اکسید در سال است.
با سوزاندن 1000 لیتر بنزین، تقریباً همین‌قدر کربن‌دی‌اکسید تولید می‌شود. برای سوزاندن این‌قدر بنزین، تقریباً 12500 کیلومتر رانندگی در سال لازم است.
خب خبر بد اینجاست که در جهان 1.5 میلیارد گاو وجود دارد و سالانه حدود 2 میلیارد تن گاز CO2 وارد جو می‌شود. جدا از این، کشاورزی برای تولید خوراک دام و پرورش مراتع برای نگهداری از این حیوانات هم 2.8 میلیارد دیگر CO2 اضافه می‌کند.
حالا اگر میزان مصرف آب را هم به این حساب و کتاب اضافه کنیم، متوجه می‌شویم که کشاورزی و دامپروری، چه تاثیر به‌سزایی در مصرف منابع و گرم شدن کرۀ زمین دارد. جدول زیر را ببینید:
همچنین، پیش‌بینی می‌شود که تولید گوشت در جهان، از 229 میلیون تن در سال 1999/2001 به 465 میلیون تن در سال 2050 (یعنی بیش از دو برابر)، و تولید شیر از 580 به 1043 میلیون تن برسد.
کاری که ما می‌توانیم بکنیم چیست؟
ساده است؛ ما فقط می‌توانیم مصرف گوشت و لبنیات را تا جایی که می‌توانیم کاهش دهیم. در ضمن نگران ویتامین‌ها و کلسیم بدنتان هم نباشید؛ به اندازۀ کافی جایگزین طبیعی برای تامین مواد مورد نیاز بدن وجود دارد.
2- کمتر در معرض تبلیغات قرار بگیرید
من به واسطۀ شغلم با تبلیغات زیاد سروکار دارم و خیلی صادقانه بهتان می‌گویم، تلویزیون و اینستاگرام و تلگرام و ...، با استفاده از قدرت رنگ‌ها، کلمات، تصاویر و روانشناسی، توانایی طلسم کردن شما را دارند. (خود من در همین چند روز اخیز صفحات رنگی رنگی زیادی را آنفالو کردم)
پس تا جای امکان، کمتر با تلویزیون، تبلیغاتچی‌های اینستاگرام و صفحات بی‌محتوا وقت بگذرانید.
عضو شدن در شبکه اجتماعی مثل Goodreads می‌تواند جایگزین خوبی برای وقت‌گذرانی مجازی شما باشد.
3- خودتان بازیافت کنید
برخی وسایل هستند که بعد از مدتی استفاده، یا حتی بعد از خراب شدن، می‌توانید به شکل دیگری از آن‌ها استفاده کنید. مثلاً با پلاستیک‌ها یا شیشه‌های نوشابه می‌شود کلی گلدان قشنگ ساخت؛ یا حتی می‌شود با رنگ کردن میز و صندلی‌های قدیمی (به جای تعویضشان) روحیۀ تازه‌ای به خانه داد.
4- از خریدن وسایلی که تغییری در زندگی‌تان ایجاد نمی‌کنند خودداری کنید
آدم‌های اهل حساب و کتاب یک قانونی دارند که می‌گوید، خریدت را 7 روز عقب بیانداز؛ اگر بعد از 7 روز هنوز فکر کردی که به آن نیاز داری، آن را بخر. (بعداً می‌بینید که در 90 درصد مواقع نظرتان عوض می‌شود.)
پیشنهاد می‌کنم شما هم از این قانون استفاده کنید و در خرید محصول، اگر به کارایی که آن کالا برایتان دارد، دقت کنید.
5- از وسایل دست دوم استفاده کنید
خوشبختانه به لطف وجود اپلیکیشن‌های مختلف (مثل دیوار، شیپور، کمدا و وینک‌اپ) دسترسی به بازارهای خرید و فروش لوازم دوم خیلی خیلی راحت شده است.
با استفاده از این اپ‌ها، به راحتی می‌توانید وسایل دست دوم خود را بفروشید، یا کلی وسیله ضروری با قیمت مناسب پیدا کنید.
خوبی این کار این است که هم هزینه خیلی کمتری می‌پردازید و هم اینکه، تقاضا برای تولید بیشتر و مصرف منابع انرژی را کاهش داده‌اید.
6- از کیسه‌های پارچه‌ای برای خرید استفاده کنید
فرض کنید هر روز برای یک خرید کوچک، یک کیسۀ پلاستیکی هم دریافت می‌کنید. این یعنی در خوشبینانه‌ترین حالت، در سال 365 کیسۀ پلاستیکی. حالا آن را ضربدر جمعیت نصف مردم جهان (یعنی 4 میلیارد) کنید، می‌شود ۱,۴۶۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ کیسۀ پلاستیکی!
فکر می‌کنم واضح است که این تعداد کیسه (که قطعاً خیلی خیلی از این تعداد بیشتر است) چه بر سر سیاره می‌آورد. همین حالا هم پلاستیک‌ها تا قلب اقیانوس نفوذ کرده‌اند!
راهکاری که برای مبارزه با پلاستیک‌ها وجود دارد، استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای است. همچین برای منجمد کردن مواد غذایی می‌توانید از ظروف مخصوصی که تا چندین و چند سال قابل استفاده هستند استفاده کنید. اگر پیشنهاد دیگری هم دارید خوشحال می‌شوم مطرح کنید.
کارهایی که خودم تصمیم گرفتم انجام بدهم!
خب امیدوارم، حوصله‌تان سر نرفته باشد :)
به عنوان حسن ختام مقاله می‌خواهم از منبر پایین بیایم و کمی از تغییراتی که می‌خواهم روی خودم شروع کنم بگویم.
اول اینکه من علاقه زیادی به خریدن کاغذها و چسب‌های رنگی دارم و همانطور که گفتم، این مواد قابل بازیافت نیستند. برای همین می‌خواهم از این بعد به خرید هر چیز رنگی چسبناکی که نبودنش تغییری در زندگی‌ام ایجاد نمی‌کند نه بگویم!
دوم اینکه من عاشق ساختنم و از این عشق می‌خواهم در ساختن یا نو کردن وسایل، به‌جای خریدن آن‌ها استفاده کنم!
مورد سوم هم خیلی ساده است؛ خداحافظی با کیسه‌های پلاستیکی (یا حداقل چندین بار استفاده از آن‌ها).
شما چه کمکی می‌توانید بکنید؟ آیا موافقید که با هم، حتی شده یک قدم کوچک، برای سیاره‌مان تلاش کنیم؟
مقاله ای از خانم سمیرا سرباز
